یگانگی عشق و چندگانگی همسر

ممکن است گفته شود، شما طی پست های قبلی گفتید که باید معشوق یکی باشد و چند معشوقی خیانت در عشق است. در این صورت چرا در اسلام چند همسری و به تعبیر دیگر تعدد زوجات روا دانسته شده است و پیامبر اسلام(ص) هم در دوره مدنی بیش از ده همسر اختیار کرد؟
در پاسخ باید چند نکته را به این شرح ذکر کنم:

1.    سازگاری یگانگی عشق و چندگانگی همسر
باید دانست که ما از عشق الهی سخن می گوییم؛ نه از عشق بشری. طبیعی است که اگر کسی معشوق اصلی خود را از نوع بشر برگزیند، باید بیش از یکی اختیار نکند و گرنه به تلخ کامی می انجامد و غیرت معشوق زندگی را بر او تلخ خواهد کرد؛ اما اگر کسی معشوق اصلی خود را خدا برگزید، اشکالی ندارد که بیش از یک همسر اختیار کند؛ چون مشعوق اصلی او خداست و غیر خدا از جمله همسران را به اعتبار رضای الهی می خواهد و اگر رضای الهی در آن نباشد، هرگز به آن اقبال نمی کند. به این ترتیب، معنا ندارد، عاشق خدا به قصد شهوت‌رانی به چند همسری اقدام کند. در خصوص پیامبر اسلام(ص) نیز هیچ قرینه ای بر قصد شهوت‌رانی به چشم نمی خورد. هریک از همسران که ملاحظه شود، مشاهده می شود که به قصد یک مصلحت الهی بوده است. ازدواج با ام حبیبه خواهر ابوسفیان برای تلطیف قلوب مشرکان مکه و به دامان اسلام آمدن آنان بوده است. پنهان نیست که ابوسفیان رئیس وقت مکه پایتخت عرب بود و پس از این ازدواج دیگر جنگی میان مسلمانان و مشرکان مکه صورت نگرفت تا آن که بدون هیچ خونریزی مکه به تصرف مسلمان در آمد.
ازدواج با زینب همسر سابق زید نیز به جهت شکستن یک سنت جاهلی بوده است که به موجب آن ازدواج با همسر مطلقه پسرخوانده را روا نمی شمردند؛ چنان که آمده است:
زَوَّجْناکَها لِکَیْ لا یَکُونَ عَلَى الْمُؤْمِنینَ حَرَجٌ فی أَزْواجِ أَدْعِیائِهِمْ إِذا قَضَوْا مِنْهُنَّ وَطَراً(سوره احزاب، آیه37)؛ ما او را به همسری تو درآوردیم تا مانعی برای ازدواج مؤمنان با همسران مطلقه پسرخوانده هایشان نباشد.

2.    نزول آیه تعدد زوجات در خصوص زنان بیوه مانده از جنگ
باید دانست که تعدد زوجات یک امر اضطراری و استثنائی است؛ نه یک امر طبیعی و عمومی. شأن نزول آیه تعدد زوجات نشان می دهد که پس از جنگ احد شمار فراوانی از زنان بیوه ای به جا مانده بودند که شوهرانشان شهید شده بودند. این موجب شده بود که از سویی آن زنان که نیازمند شوهر بودند و بی شوهری آنان آسیب های بسیاری را به آنان و جامعه وارد می کرد و موجب می شد، نتوانند به طریق مشروع نیاز جنسی اشان را برآورده کنند و نیز امنیت ناموسی نداشته باشند و بسا ممکن بود، مورد تعرض افراد لاابالی واقع شوند و از سوی دیگر اموال آنان بی سرپرست و مورد تعرض دیگران واقع می شد و هر کسی تلاش می کرد، اموال آنان را به تصرف خود درآورد. با سازکارهای آن زمان بهترین راه حل این بوده است که آنان به ازدواج مجدد روی بیاورند. روشن است که این زنان را چندان مردان مجرد به عنوان اولین همسر انتخاب نمی کنند و شاید به مصلحت هم نباشد، یک جوان یا نوجوانی که پختگی لازم را پیدا نکرده است، زن بیوه ای را که معمولاً دارای چند بچه هم هست، اختیار کند. بنابراین به طور طبیعی مناسب است، مردان متأهل آن زنان را به همسری خود برگزینند تا از رهگذر آن هم نیاز جنسی آنان برآورده شود و هم امنیت ناموسی پیدا کنند و جامعه به آسیب های اخلاقی گرفتار نشود و هم فرزندان آنان سرپرست داشته باشند و هم اموال آنان حافظ امینی پیدا کند. تردیدی نیست که با ازدواج و محبتی که میان زن و شوهری ایجاد شود، کمتر به همسر و فزندان او جفایی صورت می گیرد. آیات مربوط به تعدد زوجات در سوره نساء آمده است که در حدود سال سول هجرت نازل شده و دو تا از آن آیات از این قرار است:

وَ آتُوا الْیَتامى أَمْوالَهُمْ وَ لا تَتَبَدَّلُوا الْخَبیثَ بِالطَّیِّبِ وَ لا تَأْکُلُوا أَمْوالَهُمْ إِلى أَمْوالِکُمْ إِنَّهُ کانَ حُوباً کَبیراً ( 2) وَ إِنْ خِفْتُمْ أَلاَّ تُقْسِطُوا فِی الْیَتامى فَانْکِحُوا ما طابَ لَکُمْ مِنَ النِّساءِ مَثْنى وَ ثُلاثَ وَ رُباعَ فَإِنْ خِفْتُمْ أَلاَّ تَعْدِلُوا فَواحِدَةً أَوْ ما مَلَکَتْ أَیْمانُکُمْ ذلِکَ أَدْنى أَلاَّ تَعُولُوا (3)؛ اموال یتیمان را بدهید و اموال خوب آنان را با اموال فاسد خود عوض نکنید و اموال آنان را به همراه اموال خود نخورید که آن گناه بزرگی است. اگر بیم دارید که درباره یتیمان عدالت نورزید، پس زنان بیوه را به تعدادی که می خواهید، دو تا، سه تا یا چهار تا به همسری خود درآورید (تا با ایجاد محبت همسری زمینه رفتار محبت آمیز و عادلانه فراهم شود)؛ اما اگر بیم دارید که از این طریق عادلانه رفتار نمی کنید، به همان یک همسر خودتان یا آن کنیزانی که در اختیار دارید، بسنده کنید. این بهتر است. مبادا تعددی کنید.

نظرهاي شما ( )

 (شنبه 85 بهمن 21 ساعت 7:20 صبح)